De reis van een kokosnoot

1000 kokosnoten op de blockchain

Voor dit project namen we bij de boeren 1.000 kokosnoten af die we in samenwerking met Britse tech startup Provenance op de blockchain hebben gezet. Elke noot kreeg een eigen digitaal paspoort op de Ethereum blockchain. Hierdoor was de volledige kokosketen transparant gemaakt en kon op elk gewenste moment gecheckt worden wie de huidige eigenaar van de noot was, waar de noot daarvoor geweest was en wie er hoeveel aan verdiende.

Consumenten konden een QR-code op de kokosnoot scannen, waarna ze naar een pagina werden geleid waarop ze precies konden zien wie hun noot verbouwd had en wat er precies aan wie betaald was betaald. Volstrekt uniek, want binnen de reguliere verkoopprocessen is het zelfs met intensief onderzoek vrijwel onmogelijk om te achterhalen wat een kokosboer voor zijn producten krijgt.

Een eerlijke prijs

De boeren kregen voor de noten een eerlijke prijs, wat de optelsom was van de normale marktprijs plus een zogenaamde Living Income Premium – het bedrag dat ze volgens ons nodig hebben om tot een leefbaar inkomen te komen.

In April 2017 is Fairfood zelf naar Java en Sulawesi in Indonesië gegaan om erachter te komen hoe dit leefbaar loon en inkomen er op die eilanden uitziet. Een leefbaar loon slaat daarbij op mensen die werken in loondienst en betekent dat zij een waardig leven kunnen leiden. Een leefbaar inkomen zegt iets over de mensen die als zelfstandige werken, zoals dus veel van de kokosboeren. Nadat we het leefbaar loon en inkomen berekend hadden, konden we uitrekenen hoeveel een kokosboer per kokosnoot moet verdienen om een menswaardig bestaan te leiden.

Een geverifieerde prijs

Bij het project waren 55 kleinschalige kokosboeren betrokken. Dat zij voor hun kokosnoten daadwerkelijk het bedrag uitbetaald kregen waarover overeenstemming was bereikt, werd door henzelf bevestigd. Dat gebeurde met een vingerafdruk, en daarnaast met een anonieme verificatie-sms. Dat een aantal boeren had laten weten dit bedrag niet te hebben ontvangen, was voor alle andere ketenspelers zichtbaar op de blockchain. Fairfood kon daarop aan de bel trekken, waarna betaling alsnog heeft plaatsgevonden.

Behalve de boeren hadden ook de tussenhandelaren, transporteurs, wij als Fairfood en uiteindelijk de consument toegang tot de blockchain. Iedereen bevestigde op zeker moment in bezit te zijn van de kokosnoot en iedereen bevestigde dat afgesproken bedragen betaald waren. Iedere transactie word vastgelegd in een publieke blockchain waardoor gesjoemel niet meer mogelijk is – een partij kan bijvoorbeeld niet eenzijdig het bedrag aanpassen dat de boer voor de noot betaald heeft gekregen.

Transparantie

We wilden met dit pilotproject twee dingen doen: laten zien dat voedselketens kunnen worden vastgelegd met blockchain en dat blockchain in deze vorm de garantie kan geven dat een leefbaar inkomen daadwerkelijk is uitgekeerd.

De transparantie die blockchain kan realiseren is nodig voor een eerlijkere verdeling van het geld dat we hier in Nederland als consument voor ons product betalen. De weg die kokos momenteel aflegt van boer naar bord is op dit moment allesbehalve transparant. Doordat tussenhandelaren en kokosverwerkers beter georganiseerd en geïnformeerd zijn, hebben zij veel meer macht in de keten en blijft veel van het geld dat we hier in Nederland voor onze kokos betalen bij hen hangen.

In de media

De pilot is heel succesvol geweest en heeft ons veel geleerd over de problematiek en mogelijke oplossingen. We zijn ontzettend blij met alle aandacht die we voor de kokosboeren hebben gekregen in de media. Van een live-item bij RTL Live, tot prachtige artikelen in Trouw, AFG, EVMI en Voor de Wereld van Morgen.

Vervolgstappen

Na deze succesvolle pilot is Fairfood verder gegaan met het ontwikkelen van blockchain oplossingen om zo meer light te werpen op de voedingsindustrie en de onderbetaling van kleinschalige boeren. Ondertussen hebben wij ons eigen food traceability platform ontwikkeld, Trace, zodat we deze technologie voor zo veel mogelijk voedselbedrijven beschikbaar kunnen maken.

Tijdens de kokoscampagne hebben we een aantal van de 1.000 kokosnoten verstuurd naar de grotere kokosverwerkers van Nederland – denk aan Unilever, Mars en Friesland Campina. Dit zijn de partijen die uiteindelijk het verschil kunnen maken door aan de vraagkant daadwerkelijk iets te veranderen. Wij hopen binnenkort met deze partijen om de tafel te gaan zitten en samen onderzoeken hoe we hun ketens transparanter kunnen maken met Trace zodat wij er op kunnen toezien dat de boeren een leefbaar inkomen verdienen.