Verantwoordelijkheid houdt niet op bij een keurmerk

Het is misschien wel de meest gestelde vraag aan Fairfood: ‘Ik koop al eten met een keurmerk, is dat dan niet fair genoeg?’. Ons antwoord is dan: ‘Een keurmerk is een belangrijke stap, maar het is geen garantie voor een leefbaar inkomen voor de mensen die ons eten hebben verbouwd.’ Verantwoordelijkheid houdt niet op bij een keurmerk.

Verschillende wetenschappelijke studies en onafhankelijke onderzoeken laten dat al jaren zien. Het vandaag verschenen rapport van SOMO Looking Good on Paper onderstreept die boodschap. Diverse media berichtten daar vandaag over (zie Trouw en NOS). Certificering is van cruciaal belang geweest om problemen in voedselketens op de kaart te zetten en om een breed publiek bewust te maken, maar het maakt lang niet altijd z’n belofte waar. Nog te vaak blijken werknemersrechten niet te worden gerespecteerd en verdienen boeren en arbeiders niet genoeg om fatsoenlijk van rond te komen.

Is dit een reden om keurmerken af te branden en voortaan producten met hun logo’s links te laten liggen in de supermarkt? Nee, het SOMO-rapport laat zien dat de verantwoordelijkheid van bedrijven én consumenten niet uitbesteed kan worden aan keurmerken. Eigenlijk begint het daar juist. Kies je voor een keurmerk, dan zeg je ‘Ik wil eten met een schoon geweten’. Dat betekent dus niet dat je daarna rustig je ogen kunt dichtdoen, maar juist moet volgen of die belofte ook waargemaakt wordt.

Niet voor niets roept SOMO op tot meer transparantie. Sinds de tijd dat keurmerken zijn opgericht, heeft technologie een grote ontwikkeling doorgemaakt om onze ketens traceerbaar en transparant te maken. Een keurmerk is een belofte over een lange termijn. Technologie, zoals blockchain, kan laten zien of deze belofte van dag tot dag wordt waargemaakt.

Stel je voor dat plantagemedewerkers hun werktijden en uitbetaling van overuren digitaal bevestigen. Of stel je voor dat boeren hun eigen marktpositie verbeteren, doordat ze meer informatie hebben over kwaliteitscontroles en prijsopbouw verderop in de ketens. En stel je voor dat consumenten kunnen zien hoe hun 10 cent extra voor een pak hagelslag of een blik kokosmelk direct bijdraagt aan een goed inkomen voor boeren en boerinnen. Een eerlijke keten begint met een transparante keten.

Het gevaar bestaat dat bedrijven, keurmerken en consumenten na het lezen van het rapport naar elkaar wijzen wie de eerste stap moet zetten richting verbetering. Vergeet niet, een keurmerk is uiteindelijk ook maar een middel. Het gaat om de ambitie: willen we dat de mensen achter ons eten zelf ook een goede toekomst hebben? Laten we daar vooral een gezamenlijke verantwoordelijkheid van maken.