Een feestje: 2 jaar Living Wage Lab

Wij hebben vandaag een heel mooie reden voor een feestje: twee jaar geleden richtten we samen met Hivos het Living Wage Lab op – een lab waarin we met verschillende stakeholders uit de voedselindustrie zoeken naar manieren om leefbare lonen te garanderen. Hoe we dat doen lees je in dit interview met coördinatoren Anna Lentink (Fairfood) en Kristina Ullrich (Hivos).

Nederlandse vertaling, originele Engelse tekst door Hans van de Veen

De awareness rondom leefbare inkomens is de afgelopen jaren sterk toegenomen, bij veel verschillende stakeholders in de industrie. Toch is het moeilijk gebleken om echte verandering teweeg te brengen. Lage inkomens zijn een hardnekkig probleem in veel ketens rond de wereld, en kunnen door individuele bedrijven niet worden opgelost. Hivos en Fairfood brengen in het Living Wage Lab daarom in Nederland gevestigde stakeholders samen, om tot innovatieve oplossingen te komen en daarmee ook te experimenteren. Waarom hebben zij gekozen voor deze lab-benadering?

“Het onderwerp leefbaar inkomen is al enige jaren van hoge prioriteit voor Hivos”, vertelt Kristina Ullrich, die als private sector advocacy officer werkzaam is bij de NGO. “We hebben True Price destijds gevraagd om te werken aan een business case voor leefbare inkomens in de Keniaanse bloemensector. Toen we erachter kwamen dat Fairfood zich bezighoudt met hetzelfde thema, maar dan met de focus op voedsel, besloten we te gaan samenwerken. Oorspronkelijk speelden we met het idee van een think-tank met daarin verschillende stakeholders, waarin gesproken kon worden over mogelijke oplossingen voor de realisatie van leefbare lonen in de agrofood-sector. Toch hadden we daar onze bedenkingen bij – we twijfelden of het zou werken omdat het vooral neer zou komen op praten en er daarmee te weinig ruimte zou zijn om actie te ondernemen. We wilden stakeholders vooral samenbrengen zodat zij daadwerkelijk iets kunnen doen. Zo is het idee voor het lab ontstaan. Het biedt de ruimte om dingen te proberen.”

“Als boeren en werknemers in ontwikkelingslanden een beter inkomen hebben, kunnen zij zichzelf onderhouden en zijn filantropische projecten niet langer nodig.”

“De focus op actie werkt goed voor Fairfood”, vertelt Anna Lentink, Fairfood’s Living Wage & Livelihood expert. “Wij slaan als organisatie liever aan het experimenteren, dan dat we blijven praten. Onze stelling is dat een eerlijkere distributie van waarde in productieketens uiteindelijk tot minder armoede moet leiden. Als boeren en werknemers in ontwikkelingslanden een beter inkomen hebben, kunnen zij zichzelf onderhouden en zijn filantropische projecten niet langer nodig.”

“Leefbaar loon is een complex onderwerp”, zegt Ullrich, “en daarom werkt het Lab zo goed. Om vooruitgang te boeken, heb je veel verschillende stakeholders nodig, waarbij je veel te maken hebt met mensen die elkaar niet kennen of waarderen. Het Lab biedt hen een veilige omgeving, waarmee ruimte ontstaat voor actie. Het is een goed model voor gecompliceerde problemen waarvoor geen voor de hand liggende oplossingen zijn.”

Hoe slagen twee actie-geörienteerde ngo’s erin om zulke verschillende partijen om de tafel te krijgen?
Ullrich: “We zijn actie-georiënteerd, maar pretenderen niet om kant-en-klare oplossingen te hebben. We werken samen met participanten om erachter te komen wat er nodig is om tot leefbare lonen te komen. De ervaring, stappen en oplossingen worden onderling gedeeld.”

Lentink: “Ik denk dat we een goede mix gevonden hebben tussen het uitwisselen van kennis, netwerken, de juiste mensen ontmoeten, de juiste tools bieden om betrokken te zijn en interactief teamwork. Dat werkt heel inspirerend.”

Het lab bestaat nu twee jaar. Hoe ziet de toekomst eruit?
Ullrich: “Toen we begonnen, dachten we dat het een jaar zou duren. Uiteindelijk bleek dat we meer tijd nodig hadden om een vertrouwde omgeving te creëren, en kennis op te doen. Het afgelopen jaar werd enorme vooruitgang geboekt. Het nastreven van leefbare lonen moet verankerd zijn in de toeleveringsketens van bedrijven. Zij moeten het opnemen in hun beleid, en de middelen hebben om hieraan te beginnen.”

“Momenteel behandelen we inkooppraktijken, zodat retailers invloed kunnen uitoefenen, hoe ver ze ook af staan van het begin van de keten.”

Lentink: “We willen een nog praktischere richting inslaan, door een aantal digitale tools te ontwikkelen die bedrijven op weg helpen. We zullen onze werkwijze ook enigszins aanpassen. In aanvulling op bredere meetings, zullen kleinere groepjes de kans krijgen om zich te focussen op bepaalde, terugkerende thema’s: hoe werken marge-escalaties in de agrofood-sector? Wat betekent een leefbaar loon in termen van kosten? Wat is de rol van de consument? Op deze issues kan dieper worden ingegaan in specifieke groepjes, voordat ze weer besproken worden in de groep. Op die manier willen we de breedte en de diepte in gaan.”

Ullrich: “Er worden ook nieuwe onderwerpen toegevoegd. Momenteel behandelen we inkooppraktijken, zodat retailers invloed kunnen uitoefenen, hoe ver ze ook af staan van het begin van de keten. We willen daarop voortbouwen, maar het idee van het Lab is wel dat iedereen uiteindelijk z’n verantwoordelijkheid neemt. We hebben kennis en kunnen faciliteren, maar zien ook graag nieuwe initiatieven. Het is altijd de intentie geweest dat het Lab deelnemende partijen in staat stelt om zelf stappen te zetten.”