“De koffie is klaar”

“De koffie is klaar.” Deze vier woorden stonden op een bordje aan de gevel van Café Ons Genoegen. Ik fietste er elke dag langs op weg naar mijn zomervakantiebaantje. De woorden kwamen nogal dreigend op mij over. Ik fietste snel door, en zag in gedachten een woedende café-uitbater met een kan koffie achter me aanrennen.

Een andere café had in die tijd een bordje aan de muur met de woorden ‘de koffie is bruin’. Dat was nog intrigerender. Koffie die bruin is, het leek me niet meer dan logisch. Ooit rode of paarse koffie gezien? Maar waarom noemen we koffie zonder melk dan zwarte koffie?

Inmiddels is koffie een vast onderdeel van mijn kantoorleven. Van automaten met zoet-waterige koffie in van die plastic ribbelbekers tot complete professionele espressomachines met kwaliteitsbonen uit Ethiopië – als je wilt weten waar een bedrijf echt voor staat, dan moet je een kijkje nemen in de koffiehoek.

Sinds kort drink ik mijn kantoorkoffie bij Fairfood. Ik ga namelijk aan de slag als campagnemanager voor jawel… koffie. Ik kan je vertellen dat het daar kwalitatief wel goed zit met de koffievoorziening. Maar hoe zit het met de boeren achter die bonen?

Het is tijd dat koffiebedrijven klare koffie schenken over wat er voor de boeren overblijft.

Wereldwijd verbouwen 25 miljoen kleine boeren 80 procent van de koffie die wij drinken. Van elk kopje koffie dat je drinkt, gaat gemiddeld 2% naar de boer. Dus, bestel je een flat white voor 4 euro bij een koffiebar, dan is daarvan 8 cent voor de boer. Een boer met een voetbalveld aan koffie produceert maar liefst 88.000 kopjes koffie per jaar. Stel dat hij voor elk kopje koffie 1 cent meer zou verdienen: dat levert hem 880 euro per jaar extra op. Op een inkomen van nog geen 2 euro per dag is dat meer dan een verdubbeling.

Die 1 cent per kopje koffie, dat klinkt toch niet zo moeilijk, zou je zeggen. Waarom doen we dat dan niet gewoon?

Nespresso bijvoorbeeld heeft op dit moment een mooie fototentoonstelling in Vondel CS, over hun koffieproductie op Java. Ze nodigden fotograaf Sacha de Boer uit op de koffieplantages en dat leverde sfeervolle beelden op, van koffieboerinnen die koffie proeven en koffieplukkers die de beste bonen signaleren. ‘De koffie wordt getest om te kijken of deze voldoet aan de Nespresso AAA-kwaliteitsnorm en de transactie wordt vastgelegd zodat alles fysiek en economisch traceerbaar is ’, horen we in een filmpje op de bijbehorende site.  Nespresso stelt ‘tot wel 40% meer’ te betalen voor ‘AAA-kwaliteit koffie. Maar wat houdt dat in? En vooral: wat betekent dat voor de boeren? Kunnen ze er goed van rondkomen?

Het is tijd dat koffiebedrijven klare koffie schenken over wat er voor de boeren overblijft.

Samen met 340 Ethiopische koffieboeren gaan we onze eigen, zo eerlijk mogelijke, transparante koffie maken.

Degenen die mij nog kennen van toen ik als journalist bij OneWorld werkte, weten dat ik nogal oplossingsgericht ben. Ook mijn nieuwe collega’s van Fairfood zoeken liever naar een oplossing dan dat ze bij de pakken neer gaan zitten. Our foodsystem is broken, let’s fix it.

En dat doen we met blockchain. Ja, precies, blockchain, dat abstracte gedoe met bitcoins, gekke cryptocodes en rijen computers ergens in de cloud. Maar de blockchain-technologie kan ook ingezet worden om de toeleveringsketens van ons eten weer transparant te maken. Met name als kleinschalige boeren en consumenten kunnen meedoen in die blockchain. Fairfood zette vorig jaar al een partij kokosnoten uit Indonesië op de blockchain. Een primeur in Nederland. Dit jaar gaan we verder met de combinatie blockchain for fair food. Via een QR-code de boer in Brazilië of Vietnam bedanken voor je lekkere kopje koffie, hoe leuk is dat?

Zo ver is het nog niet, maar de komende tijd gaat Fairfood daar samen met FairChain Foundation mee aan de slag. Samen met 340 Ethiopische koffieboeren – en hopelijk ook met jou, de Nederlandse koffiedrinker – gaan we onze eigen, zo eerlijk mogelijke, transparante koffie maken. Ondertussen gaan we ook op onderzoek uit en aan de boeren zelf vragen hoeveel zij nou eigenlijk zouden moeten verdienen aan hun koffie, om niet alleen de eindjes aan elkaar te knopen, maar om ook te kunnen investeren in hun toekomst. Het melkschuim op de koffie, zeg maar.

Tot slot een bekentenis. Sinds ik ben begonnen bij Fairfood vragen heel veel mensen mij welke koffie ik het liefst drink. Het antwoord is oploskoffie. Dat komt doordat ik pas koffie ben gaan drinken toen ik na mijn studie door West-Afrika reisde. Daar zit je dan in de vroege ochtend aan een openluchtbar in Guinee of Senegal, wachtend tot de taxi-brousse genoeg passagiers heeft om te vertrekken. De barman pakt een blik koffiepoeder, strijkt met scheikundige precisie een theelepel koffie af en roert die met een scheut gecondenseerde melk tot een glad papje. Hij giet daar vervolgens gloeiendheet water op, wacht even en zegt dan: “De koffie is klaar.”

Volg vanaf nu elke twee weken de blogs van Lonneke op onze site.